Anton Bruckner: Vijfde symfonie. Koninklijk
Concertgebouworkest o.l.v. Bernard Haitink. Amsterdam, Concertgebouw, 16/5.
Herhaling op 18/5. Uitzending via Radio 4 op 27/5 om 14.15 uur.
Het Koninklijk Concertgebouworkest viert de maand van de
chefs. Na Riccardo Chailly (de vorige) en Mariss Jansons (de huidige) schuift Bernard
Haitink aan op zijn voormalige vaste stek aan de Van Baerlestraat. Hij richt de
schijnwerpers op één symfonie, de Vijfde van Anton Bruckner, goed voor 80
minuten muziek. Wie haast heeft kan om vijf over half tien weer op de stoep
staan, moe van de heftige emoties en een schat aan eenmalige ervaringen rijker.
De machtige Vijfde symfonie, de compositie die Bruckner ‘voor
geen 1000 gulden nog eens zou schrijven’ gaat tot het uiterste. Hij sluipt op
kousenvoeten binnen, met zacht geplukte celli en contrabassen, en lijnen van de
alten en de violen die dicht tegen elkaar aan wrijven. Even houdt het orkest de
adem in. Als na die stilte de koperblazers voluit gaan en de hoogte in schieten
trekt er een schok door de zaal, zeker in de lezing van Bernard Haitink, eredirigent
van het orkest.
Haitink, 83 inmiddels, heeft zijn visie op Bruckner
jarenlang ververst en aangescherpt. Wereldwijd hebben de belangrijkste orkesten
kennis gemaakt met zijn gedachten over de componist die het oude meerstemmige
lijnenspel, de gewijde koralen en de registers van het kerkorgel heeft
getransponeerd naar het symfonieorkest. In de Vijfde zet Haitink de extremen
scherp aan, met contrabassen die zich klein maken en daar tegenover schallende
trompetten.
Tegen een achtergrond van zacht getokkelde snaren blies de
hobo in het langzame tweede deel een lome, schitterend getimede solo. Later, in
het derde deel, zou Haitink met een uitnodigende zwaai van zijn linkerarm de
devote componist veranderen in een man van de wereld. Met een lekker hoog tempo
en een klarinet die uit de pas loopt stond er een frivole Bruckner op.
In de finale hernam Haitink met minieme handbewegingen de
concentratie van het begin en na afloop stond het orkest als één man op om voor
hem te applaudisseren.
Nauwelijks een kwartier later had Haitink zich herpakt. Fris
liep hij de foyer in om het eerste exemplaar in ontvangst te nemen van de
biografie die de Brucknerexpert Cornelis van Zwol net heeft uitgebracht. Zijn
800 pagina’s dikke levenswerk ligt vanaf deze week in de winkel. De lovende
woorden die Haitink bij de uitreiking sprak maken nieuwsgierig naar de inhoud.
Biëlla Luttmer
de Volkskrant, 18 mei 2012
Geen opmerkingen:
Een reactie posten