Bernard Haitink
Mozart, Strauss. Mitsuko Uchida, Koninklijk
Concertgebouworkest o.l.v. Bernard Haitink. Amsterdam, Concertgebouw, 21/12. Herhaling
op 23/12. Uitzending Straussprogramma op Eerste kerstdag live via Radio 4 en
Nederland 2.
Kerst 2011 is voor Bernard Haitink. De man die in de jaren zeventig
en tachtig de Kerstmatinees van het Concertgebouworkest op de kaart zette en ze
met zijn Mahlervertolkingen tot hoogtepunten van het jaar verhief kiest voor
een gewaagd programma. Voor twee programma’s eigenlijk. Mitsuko Uchida is
soliste in Mozarts Pianoconcert KV 466, de sopraan Anja Harteros, alleen op
Eerste kerstdag, in Strauss’ Vier letzte Lieder. Wat blijft staan is Eine
Alpensinfonie, eveneens van Richard Strauss.
Juist dit werk geeft het programma een pikante smaak. Voor het
concert van Mozart en Strauss’ Vier letzte Lieder valt iedere muziekliefhebber
als een blok. Eine Alpensinfonie verdeelt de zaal in twee kampen. Het is extreme
muziek, met hemelse klanken van de celesta en twee harpen en aards noodweer dat
wordt aangedreven door een wind- en dondermachine. Strauss jaagt hier een koortsige
veelheid aan ideeën door het orkest met een gelijktijdigheid die nog altijd
experimenteel aandoet. Daar tegenover zet hij een eenzame hobo, of een
hoornmelodie uit de verte. Het effect van die tegenstellingen is groots maar er
zijn luisteraars die juist voor die uitersten een allergie hebben ontwikkeld.
Haitink, tachtiger inmiddels en eredirigent van het orkest, doet
alles om de puurheid van Strauss’ compositie te laten spreken. Hij werkt op
transparantie, op fijne tussenkleuren, op zorgvuldig gekozen rustpunten. De
musici schitterden in hun solo’s, de orkestklank explodeerde, Haitink was in
zijn element. Niet al zijn ideeën werden al op de eerste avond gerealiseerd,
maar de magie die hij vooral in de zachte gedeelten van het werk liet doorschemeren
was er van meet af aan en het kalme slot, met orgel en lage koperblazers, maakte
diepe indruk.
Ook in Mozarts pianoconcert zorgde Haitink voor verrassingen.
Hij opende met onschuldig klinkende, zacht strelende strijkers maar binnen die
serene droomsfeer haalden de contrabassen en celli heftig uit en nam de
operadirigent Haitink het woord. De slotscène van Don Giovanni klonk door in
onheilspellende pauken. Mitsuko Uchida, van nature fijn nuancerend, zette
Mozarts thema’s neer in zachte aquareltinten. Maar het drama dat onder de
oppervlakte al in het orkest voelbaar was, borrelde ook in de pianopartij op. Fel
zette de fragiele Japanse de bassen aan. In haar solocadensen ging ze nog een
stapje verder. Als een film in een film schiep ze haar eigen wereld met haar
eigen onderliggende drama en bood ze een fascinerend inkijkje op de binnenkant
van Mozarts concert.
Biëlla Luttmer
de Volkskrant, 23 december 2011
Geen opmerkingen:
Een reactie posten